Oeps!

Gelieve de app in portret stand te gebruiken.
Danku!

I.

Het uitgevershuis 'In de Vier Winden'

1549-1600

Op 11 januari 1549 verkreeg Hieronymus Cock (1518-1570) voor het eerst de toestemming om prenten te drukken en uit te geven. Amper twee jaar eerder was de jonge schilder in het huwelijk getreden met Volcxken Diericx (ca.1525-1600), een vrouw die een belangrijke rol heeft gespeeld in het bedrijf. Na de dood van haar man in 1570 zette ze de onderneming nog drie decennia lang voort. 'In de Vier Winden' legde zich toe op diepdruktechnieken als de gravure en de ets.

Het echtpaar Cock had het goede moment en de goede plaats uitgekozen om met deze onderneming te beginnen. Antwerpen was op dat ogenblik de grootste en rijkste handelsstad van Noordwest-Europa. Naast een ruime lokale vraag was er ook een internationale afzetmarkt voorhanden. Omdat de stad artistiek talent aantrok, was er geen schaarste aan goede ontwerpen, noch aan graveurs of etsers om die in prent om te zetten.

De zeldzame combinatie van artistiek gevoel en commercieel inzicht hebben ertoe geleid dat de nieuwe uitgeverij zich in amper twee decennia zou ontwikkelen tot één van de belangrijkste van Europa.

3. Imaginair gezicht op een straat met het huis 'In de Vier Winden'

Op deze prent, de eerste uit een reeks met perspectiefgezichten, zien we Cock poseren in de deuropening van het huis 'In de Vier Winden, dat is aangegeven door een uithangbord met in vier windstreken blazende puttohoofdjes en daarboven het opschrift IIII vens (Aux Quatre Vents). In de winkel zien we Cocks echtgenote Volcxken Diericx achter de toonbank staan voor muurplanken waarop de prenten in pakken liggen opgestapeld.

De rijk geornamenteerde architectuur is ontsproten aan de fantasie van Hans Vredeman de Vries, maar berust ten dele op de werkelijkheid. In 1560 was het huis In de Vier Winden inderdaad gelegen op een hoek bij de nieuwe beurs in Antwerpen. Later verhuisde de zaak naar een hoekpand in de Arenbergstraat. Het huis van Cock en Diercx was niet het enige verkooppunt. Via een uitgebreid netwerk van tussenhandelaren bereikten de prenten van Cock alle uithoeken van de toen bekende wereld.

Druk op de afbeelding om in te zoomen
zoom in Cock Hieronymus

3. Johannes en Lucas van Doetcum naar Hans Vredeman de Vries
Imaginair gezicht op een straat met het huis 'In de Vier Winden'
uit de reeks Scenographiae sive perspectivae
1560, ets en gravure, uit een reeks van twintig
Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, Prentenkabinet

Druk op de afbeelding om in te zoomen
zoom in Cock Hieronymus

5. Johannes Wierix
Portret van Hieronymus Cock
uit de reeks Pictorum aliquot celebrium Germaniae inferioris Effigies
1572, gravure, uit een reeks van drieëntwintig platen
Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, Prentenkabinet

5. Portret van Hieronymus Cock

Dit gegraveerde portret is het enige beeld dat we hebben van het uiterlijk van Hieronymus Cock. De beeltenis werd in 1572 postuum gepubliceerd door zijn weduwe. De gravure is opgenomen aan het einde van een reeks portretten van Nederlandse schilders. Cock zelf nam al voor 1565 het initiatief tot de uitgave van deze reeks, die bij zijn dood onvoltooid bleef.

De schedel in de hand van Hieronymus Cock is mogelijk een toespeling op zijn naamheilige die vaak op een gelijkaardige manier wordt afgebeeld. Het motief komt regelmatig voor in 16de-eeuwse portretten en is hier als een memento mori op te vatten. Het wil de beschouwer herinneren aan de sterfelijkheid van ieder mens en de vluchtigheid van het aardse bestaan.

6. Portret van Volcxken Diericx

Als echtgenote van Hieronymus Cock stond Volcxken Diericx mee aan de wieg van de uitgeverij In de Vier Winden. Dat zij naast Cock een grote rol heeft gespeeld in de uitbouw van het bedrijf staat vast. Als een volleerde zakenvrouw wist zij na de dood van Cock in 1570 nog dertig jaar lang het bedrijf doorheen woelige politieke en economische tijden te loodsen. Zij overleed in Antwerpen in december 1600. Dit portret toont de weduwe van Cock in 1579 nadat zij was hertrouwd met Lambert Bottin.

Het echtpaar Cock-Diericx bleef kinderloos. Het rijke uitgeversfonds dat bij Volcxkens dood in totaal 1607 koperen drukplaten bevatte werd verkocht en raakte verdeeld. Andere belangrijke prentuitgevers uit Antwerpen, Amsterdam en Parijs kochten grote aantallen platen op die zij tot ver in de 17de eeuw zouden blijven herdrukken.

Druk op de afbeelding om in te zoomen
zoom in Cock Hieronymus

6. Johannes Wierix
Portret van Volcxken Diericx
weduwe van Hieronymus Cock en echtgenote van Lambert Bottin
1579, gravure
Parijs, Fondation Custodia, Collection Frits Lugt