Oeps!

Gelieve de app in portret stand te gebruiken.
Danku!

III.

Italië aan de schelde

In de 16de eeuw werden, ver van de plaats van oorsprong, prenten gemaakt naar de grote meesters van de Italiaanse renaissance. Men kopieerde volop naar bestaande Italiaanse grafiek en bracht tekeningen mee naar het Noorden om ze hier in het koper te snijden.

Al van bij het begin speelden Hieronymus Cock en Volcxken Diericx een belangrijke rol in de artistieke uitwisseling tussen Italië en de Nederlanden. In 1550 haalden zij Giorgio Ghisi (1520-1582) naar Antwerpen. Met zijn gevarieerde arceerpatronen en zijn vermogen om ruimtelijkheid te suggereren zou hij een omwenteling teweeg- brengen onder de graveurs ter plaatse.

Naast monumentale fresco's van Rafaël (1483-1520) bracht hij voor In de Vier Winden ook werk van Agnolo Bronzino (1503-1572) en Giovanni Battista Bertani (ca.1516-1576) in prent. De nieuwsgierigheid bij liefhebbers naar de laatste ontwikkelingen in de Italiaanse kunst werd ermee bevredigd. Kunstenaars die zich in een moderne beeldtaal wilden uiten, kregen voorbeelden aangereikt waardoor ze zich lieten inspireren.

20. De school van Athene

Het effect van het uitbrengen van deze prent in Antwerpen in 1550 is nauwelijks te overschatten. Plotseling was een van de meest tot de verbeelding sprekende fresco's van Rafaël in het Vaticaan beschikbaar voor liefhebbers en - vooral - voor kunstenaars, die tevoren waren aangewezen op een Romereis om er kennis van te nemen. Met de uitgave van dergelijke prenten leverde Cock een belangrijke bijdrage aan de verspreiding van de Italiaanse renaissance over heel Europa.

Het is de eerste van vijf monumentale gravures die de Italiaanse graveur Giorgio Ghisi in Antwerpen voor Cock zou maken. Het meesterlijke graveerwerk geeft met zijn rijke spel van arceringeren het volume van Rafaëls monumentale figuren bijzonder raak weer. Er zijn diverse afwijkingen ten opzichte van Rafaëls schildering. De figuren zijn meer van nabij te zien, de architectuur is van secundair belang. Het cassetteplafond ontbreekt en de halfronde top is aan een rechthoekig formaat aangepast.

Druk op de afbeelding om in te zoomen
zoom in Cock Hieronymus

20. Giorgio Ghisi naar Rafaël
De school van Athene
1550, gravure,
gedrukt van twee platen
Amsterdam, Rijksmuseum, Rijksprentenkabinet

De school van Athene van Rafaël

De School van Athene is een monumentaal fresco (ca. 5 x 7,7 m) van Rafaël uit 1509-1510, waarop alle grote wetenschappers uit de klassieke oudheid staan afgebeeld. Het werk toont niet alleen de zoektocht naar de hoogste vorm van waarheid, uitgebeeld door belangrijke filosofen als Plato, Socrates en Aristoteles, maar vormt ook het bewijs van een heropleving van de klassieke oudheid, later gevat onder de term 'renaissance'.

Op de prent liet Cock links onderaan een tekst toevoegen uit de Handelingen van de Apostelen over het bezoek van Paulus aan Athene, waar de Apostel predikte en met Griekse filosofen in discussie trad. Deze tekst reikt de beschouwer een nieuwe religieus getinte interpretatie van de voorstelling aan, die echter niets te maken heeft met de oorspronkelijke betekenis van het fresco.

Druk op de afbeelding om in te zoomen
zoom in Cock Hieronymus

23. Giorgio Ghisi naar Agnolo Bronzino
De Aanbidding van de herders
1553, gravure,
gedrukt van twee platen
Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, Prentenkabinet

23. De aanbidding van de heders

Deze monumentale aanbidding van het Christuskind door de herders heeft Giorgio Ghisi kort na het ontstaan van het schilderij van Agnolo Bronzino op zo goed als ware grootte in prent gebracht, zij het in spiegelbeeld. De prent volgt zeer nauwgezet het origineel, hoewel Ghisi belangrijke veranderingen heeft aangebracht aan de achtergrond en de lucht. De toevoeging van de om- walde stad, die de suggestie van Bethlehem oproept, en het bosrijk landschap is een prachtig staaltje van de versmelting van de Noordelijke landschapskunst met de Italiaanse traditie.

De gravure moet over het hele continent een aanzienlijke invloed uitgeoefend hebben. Het privilege van zes jaar waarmee de prent beschermd was, heeft niet verhinderd dat er nadien kopieën zijn gemaakt. Ze werd ook in andere media als voorbeeld gebruikt, onder andere in Frankrijk - voor een tafereel in email op koper uit de omgeving van Jean de Court (actief ca. 1555-1585).