Oeps!

Gelieve de app in portret stand te gebruiken.
Danku!

VII.

Architectuur en ornament

Hieronymus Cock en Volcxken Diericx hadden perfect begrepen dat de wijdverbreide belangstelling voor de vernieuwing van het ornament en de architectuur een aanzienlijke afzetmarkt kon betekenen. Prentreeksen met varianten op decoratieve of architecturale motieven stimuleerden de verbeelding. Bij vele gebruikers heeft Cocks prentaanbod zo gewerkt. Ideeën vervat in de prentreeksen werden in de praktijk gebracht of overgenomen, maar vrijwel nooit gaat het om letterlijke navolgingen.

Inventieve ontwerpen van kunstenaars als Cornelis Floris (ca.1513 - 1574) en Hans Vredeman de Vries (1527-ca.1606) werden door uitstekende graveurs en etsers in het koper overgezet. De meesterlijke uitvoering heeft een belangrijke rol gespeeld in het niet aflatende succes van deze publicaties. De vraag naar nieuwe versieringsmotieven bestond niet alleen bij opdrachtgevers maar ook bij uitvoerders, waarbij tal van beroepen in aanmerking kwamen, zoals blijkt uit diverse titelbladen waarop deze vakmensen worden genoemd.

78. Veelderleij niewe inuentien van antijcksche sepultueren... Libro Secundo

Zoals de titelplaat aangeeft gaat het om diverse nieuwe ontwerpen van grafmonumenten in antieke stijl die toen zeer in trek waren, net als bijzonder fraaie grotesken en compartimenten geschikt voor beeldsnijders, antieksnijders, schilders en andere kunstenaars. De ontwerpen voor grafmonumenten staan dicht bij een aantal door Cornelis Floris uitgevoerde memorietafels en wandgraven uit de jaren 1546 - 1560; ook het getekende ontwerp voor het epitaaf voor Cock uit 1570 is er mee verwant.

De opzet van de panelen met grotesken maakt duidelijk dat Floris het Romeinse ornament van die naam, dat laat in de 15de eeuw was herontdekt in Rome, goed heeft bestudeerd. In de uitwerking van dit ornament ging Floris echter een eigen weg door het rolwerk een solide plastisch karakter te verlenen. Hier komt de beeldhouwersopleiding van Floris duidelijk naar voren.

Druk op de afbeelding om in te zoomen
zoom in Cock Hieronymus

78. Joannes en Lucas van Doetecum naar Cornelis Floris
Veelderleij niewe inuentien van antijcksche sepultueren... Libro Secundo
Ontwerpen voor epitafen, graf- monumenten en vlakdecoraties met rolwerk en grotesken
1557, zes platen uit een reeks van zestien,ets en gravure
Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, Prentenkabinet

Druk op de afbeelding om in te zoomen
zoom in Cock Hieronymus

81. Pieter van der Heyden naar Pieter I Bruegel
Scenographia sive perspectivae...
Groot perspectiefboek
1560, vier platen uit een reeks van twintig genummerde etsen, voorafgegaan door typografisch titelblad en een gegraveerde opdracht aan Antoine Perrenot de Granvelle
Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, Prentenkabinet

81. Scenographia sive perspectivae...

De Latijnse titel van deze reeks maakt duidelijk dat het om ontwerpen gaat die in artistieke zin de werking van het centraalperspectief laten zien. Door het toepassen van een laag verdwijnpunt verkrijgt de architectuur een uitgesproken monumentaliteit. Het begrip scenographiae is ontleend aan het Grieks. Letterlijk betekent het: de manier van schilderen (graphia) van een scene (skčnč). Het heeft betrekking op theaterdecors en stamt uit de architectuurleer van Vitruvius.

De manier van afbeelden is niet alleen toegepast op het exterieur van gebouwen, maar ook op colonnades, stadsgezichten, fonteinen, tuinen en op interieurs van kamers en kerken. Het eerste blad van de serie toont een imaginaire renaissancestraat met op de hoek de winkel van Cock (cat.3). In de andere bladen wordt een nieuwe wereld opgeroepen van moderne interieurs, en gebouwen gepresenteerd in een rijke verscheidenheid aan decors en ruimtes.